"ATOM TEORİSİ" ÜNİTESİ İLE İLGİLİ PROGRAM GELİŞTİRME

Ömer GEMİCİ*, Nevzat BATTAL**, Ömer ERGİN*, R.Suat IŞILDAK*

* Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Fizik Eğitimi Bölümü

10100 Balıkesir

** Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü

10100 Balıkesir

Özet

Lise III Fizik Dersi "Atom Teorisi" ünitesinin program tasarısı, "Bloom'un Tam Öğrenme Modeli"nde belirlenen esaslar çerçevesinde hazırlanmıştır.

Konunun eğitim programlarını geliştirme boyutu eğitimbilimci öğretim elemanı, fizik alanına ilişkin boyutu ise fizik öğretim elemanlarının işbirliği içersinde çalışmasıyla hazırlanmıştır.

"Atom Teorisi" ünitesi şu bölümlere ayrılmıştır: a) Elektromagnetik dalgalar; b) Enerji düzeyleri; c) Bohr atom modeli; d) Kendiliğinden emisyon, uyarılmış emisyon; e) Laser ve kullanıldığı yerler; f) Elektron kabukları.

Ünitede yer alan hedef davranışlar; bilgi, kavrama ve uygulama düzeyinde saptanarak ünite analizine gidilmiştir.

Ünite ile ilgili günlük ders planları hazırlanmış ve belirlenen kritik hedef davranışların ne oranda kazandırıldığını saptamak amacıyla 40 adet çoktan seçmeli test oluşturularak öğrencilere uygulanmış ve test madde analizine gidilerek sonuçlar yorumlanmıştır.

THE PREPARATION OF THE PROGRAMME OF "ATOMIC THEORY" UNIT

Abstract

The plan of the programme of "Atomic Theory" unit of the Senior High School Physics III Course has been prepared by taking into consideration of "Mastery Learning".

The development of the educational programme of the subject has been prepared by the educator and the physical programme of the subject has been prepared by the cooperation of physics lecturers.

The unit of "Atomic Theory" is divided into six parts. These are: a) Electromagnetic waves, b) Energy levels, c) Bohr's atomic model, d) Spontaneous emission, excited emission, e) Laser and application field, f) electron shells.

Behavioral objectives has been determined at the level of knowledge, comprehension and application.

Daily lesson plans was prepared and 40 multiple choice questions were applied to the students and the results has been interpreted.

1. Giriş

Eğitim bilimsel bir hizmettir. Bilimsellik ilkesi göz önüne alındığında eğitim hizmetlerinin dikkatli bir biçimde planlanması zorunluluğu doğar. Eğitim hizmetleri, günümüzde, çeşitli alanlardaki uzmanların bir araya gelmesiyle planlanmakta ve yürütülmektedir. İstenilen hedeflere ancak planlı eğitim etkinlikleri ile ulaşılabilir.

Bir eğitim programının öğelerini; "hedefler" (amaçlar), "hedef davranışlar", "içerik" (muhteva), "eğitim durumları" ve "sınama durumları" (değerlendirme) oluşturur.

Hedefler (amaçlar): Yetiştireceğimiz insanda bulunmasını istediğimiz, eğitim yoluyla kazandırılabilir nitelikteki özelliklerdir. Amaçlar, eğitim etkinliklerinin "niçin" yapılacağını ortaya koyar.

Eğitim hedefleri belirlenirken öncelikle "toplumsal gerçek", "konu alanı" ve "birey" dikkate alınarak "aday hedefler" saptanır. Aday hedefler, eğitim psikolojisi, eğitim ekonomisi, eğitim felsefesi ve eğitim sosyolojisi bilimlerinin süzgeçlerinden geçirilerek eğitimle kazandırılabilecek "olasılı hedefler" durumuna getirilir. Olasılı hedefler, öğrencinin hazırbulunuşluk düzeyine göre yeniden ele alınır ve hedefler belirlenir.

Eğitimin hedefleri, toplumun politik felsefesini yansıtan "uzak hedefler", okulun işgörüsünü yansıtan "genel hedefler" ve öğrencilere belirli bir dersin kapsamında kazandırılması düşünülen özellikleri belirten "özel hedefler" olarak üç gruba ayrılır.

Hedef davranışlar: Belirlenen hedeflere ulaşan öğrencilerde hangi davranış değişikliklerinin olacağının önceden saptanması gerekir. Bu nedenle hedefler programlarda gözlenebilir ve ölçülebilir davranış ifadeleri olarak yer almalıdır. Hedef davranışların saptanmasında ilgili ünitelerin davranış analizleri yapılır. Böyle bir çalışma ile "bilişsel", "duyuşsal" ve "devinişsel (psikomotor) alan"ın hangi basamaklarında, ne tür davranışların öğrencilere kazandırılacağı belirlenmiş olur.

İçerik (muhteva): "Ne öğretelim" sorusunun cevabı aranır. İçeriğin seçiminde ve düzenlenmesinde "geçerlilik", "anlamlılık", "önemlilik", "ilgi çekicilik", "öğrenilebilirlik", "bireysel ve sosyal yaratıcılık" gibi ölçütler rehber ilkelerdir. İçerik programın niteliğine göre düzenlenir.

Eğitim durumları: Programın süreç boyutunda içeriğin "nasıl kazandırılacağı" ile ilgili aşamadır. "Eğitim durumu", "çevre ayarlaması" veya "öğretme-öğrenme süreçleri" denilen bu aşamada öğrencinin "hazırbulunuşluk düzeyi"ne uygun, istenilen davranışları gerçekleştirici nitelikte "ipucu", "pekiştireç" (dönüt-düzeltme), "öğrenci katılımı" değişkenlerine yer verilir. Ayrıca gerekli araç, gereçlerle öğretim yöntem ve teknikleri çevrime sokulur.

Sınama durumları (değerlendirme) : Eğitim programlarının son öğesi olan bu basamakta hedeflere ne oranda ulaşıldığı denetlenir. Bu aşamada elde edilen verilerle programa aynı zamanda dönüt sağlanmış olur. Öğretimin değerlendirilmesiyle uygulanan öğretim programının sağlamlık ve işe yararlılığı ile sunulan öğretim hizmetinin etkililik derecesi belirlenmiş olur.

2. Yöntem

Lise III Fizik Dersi'nde yer alan "Atom Teorisi" ünitesinin program tasarısı, Millî Eğitim Bakanlığı'nın da benimsediği "Bloom'un Tam Öğrenme Modeli"nde belirlenen esaslar çerçevesinde hazırlanmıştır. Bu çalışmanın eğitim programını geliştirme boyutu, eğitimbilimci öğretim elemanı; fizik alanına ilişkin boyutu ise fizik öğretim elemanlarının işbirliğiyle gerçekleştirilmiştir.

Çalışmada:

ı) "Atom Teorisi" ünitesinin analizi yapılmış, "belirtke çizelgeleri" hazırlanarak ünitede yer alan "kritik hedef davranış"lar, Bloom'un bilişsel alan hedefleri için ortaya koyduğu "aşamalılık ilkesi"ne göre saptanmıştır.

ıı) Hedef davranışlar "bilgi", "kavrama" ve "uygulama" düzeyleriyle sınırlandırılmıştır.

ııı) Ünitenin bölümlerine göre belirtke çizelgelerinde yer alan kritik davranışlar arasındaki aşamalılık ilişkisi ortaya konmuştur.

ıv) Ünitede yer alan konuların günlük ders planları hazırlanmıştır.

v) Ünitenin kritik davranışlarını denetlemek amacıyla çoktan seçmeli test maddeleri hazırlanarak lisedeki öğrencilere uygulanmıştır.

vı) Uygulanan testlerin her bir maddesinin "güçlük derecesi", "ayırdedicilik indeksi" ve "çeldiricilerin işlerliği"ni içeren "madde analizi" ve testin tümünün analizi yapılmıştır.

vıı) Hazırlanan programın işlerliği ve eğitim durumu hakkında elde edilen dönütler program geliştirmede kullanıma hazır duruma getirilmiştir.

3. Bulgular, Sonuç ve Tartışma

Atom Teorisi ünitesi: a) Elektromagnetik dalgalar; b) Enerji düzeyleri; c) Bohr atom modeli; d) Kendiliğinden emisyon, uyarılmış emisyon; e) Laser ve kullanıldığı yerler; f) Elektron kabukları konuları olmak üzere altı bölüme ayrılmıştır. Her bir konunun davranış özelliklerini belirten "belirtke çizelgeleri" hazırlanmıştır. "Elektromagnetik Dalgalar" ve "Elektron Kabukları" konularına ilişkin "Belirtke Çizelgesi" Çizelge 1 ve 2 'de verilmiştir.

Her bir konunun davranış özelliklerinin aşamalılık ilişkisini belirten "Aşamalılık Çizelgesi" hazırlanmıştır. Yukarıda belirtke çizelgesi verilen iki konuya ilişkin "Aşamalılık Çizelgesi" Çizelge 3 'te gösterilmiştir.

Ünitenin her bir konusu ile ilgili "günlük ders planı" hazırlanmıştır. Örnek bir ders planı Ek 1 'de verilmiştir.

Kritik davranışları test edilmek amacıyla çoktan seçmeli 40 soru hazırlanarak 45 öğrenciye uygulanmıştır. Elde edilen sonuçların madde analizi ve testin bütün olarak analizi yapılmıştır. Çizelge 4 'teki "madde analizi"ne göre her maddenin "güçlük derecesi" (p), "ayırdediciliği" (d), alt ve üst grupların doğru yanıt yüzdeleri ve her maddeye ait çeldiricilerin işlerliği yorumlanarak test geliştirilmiştir.

Madde analizine göre sorulardan 10 tanesi "çok iyi", 15 'i "oldukça iyi", 9 'u "düzeltilmesi gerekir" ve 6 'sı da "çok zayıf, kullanılmaması gerekir" bulunmuştur. Ayırtediciliği düşük ve güçlük derecesi yetersiz sorulardaki işlevsiz çeldiricilerin değiştirilmesi ve kimi sorular eklemeler yapılması; çok zayıf soruların testten çıkarılması gerekmektedir.

Öğrencilerin aldıkları puanların dağılımı, testteki kimi yetersizlikler nedeniyle yeterince düzgün değildir. Testin aritmetik ortalaması 51.50 (40-60 arası olması beklenir); genel güçlüğü 0.53 (0.40-0.60 arası olması beklenir) çıkmıştır. En yüksek ve en düşük puan arasındaki fark (ranj) ile standart sapma arasındaki oran 4.38 (4-6 arası olması beklenir) çıkmıştır. (f-x) grafiğinde puanlar negatif kayışlı (K_y= -0.07) olmakla birlikte, bu kayma çok az olduğundan normal dağılım ( ort mod 51.50 51.70 47) gösterdiği söylenebilir. Bu durum testin uyguladığımız gruba göre zora yakın, orta zorlukta ve grubun olması gereken düzeyde fizik bilgisine sahip olduğunu gösterir.

Öğrencilere eksik oldukları noktalarda tamamlayıcı eğitim uygulanması gerekiyorsa da mevcut eğitim sistemi içinde, programı yetiştirememe kaygısı öne çıktığından, bu pek mümkün görülmemektedir.

Fizik eğitiminin istenilen düzeyde olabilmesi için eğitim ve alan uzmanlarının ortaklaşa çalışmasıyla hedef ve eğitim durumlarını belirlemeleri gerekir. Uygun sınama durumları ile sistem düzenli biçimde sürekli denetlenmeli ve geliştirilmelidir.

Kaynakça :

[1] Ertürk, Selahattin; Eğitimde Program Geliştirme, Ankara, 1975.

[2] Fidan, Nurettin; Okulda Öğrenme ve Öğretme, Ankara, 1986.

[3] Özçelik, Durmuş Ali; Okullarda Ölçme ve Değerlendirme, Ankara, 1987.

[4] PSSC; Fizik, İstanbul,1974.

[5] Resnick, Robert; Halliday, David; Fiziğin Temelleri, çev. Cengiz YALÇIN ve ark., Ankara ,1987.

[6] Sönmez, Veysel; Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı, Ankara, 1985.

[7] Tekin, Halil; Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Ankara, 1982.

[8] Turgut, M. Fuat; Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Metodları, Ankara, 1982.

[9] Ural, Osman; Fizik III, İzmir, 1992.